تحلیل تدابیر معماری پایدار در مسکن اواخر قاجار تهران

امروزه محیط زیست، صرفه جویی در مصرف انرژی های فسیلی و توسعه پایدار به مباحث بسیار مهم و رایج در سطح بین المللی تبدیل شده اند. به طوری که حفظ منابع انرژی و هم زیستی با شرایط طبیعی و اقلیمی مبدل به یکی از مهم ترین تدابیر در معماری و شهرسازی شده اند. یکی از دیدگاه های مهم معاصرکه عکس العمل منطقی در برابر مسایل و مشکلات عصر صنعت به شمار می رود، معماری پایدار است. به طور کلی معماری پایدار کیفیت زندگی و سکونت انسان ها و کلیه موجوداتی که در آن محیط زندگی می کنند را ارتقا می دهد و سطح آسایش زندگی را در محیط زیست بهبود می بخشد. با وجود اینکه بیش از چند دهه از مطرح شدن معماری پایدار می گذرد و راهکارهای بسیاری توسط آن برای حل بحران های معاصر ارائه شده است، ولی همچنان مشکلاتی در سر راه ایجاد معماری پایدار وجود دارد. به نظر می رسد که با رفع موانع از طریق توجه به ارزش ها و ویژگی های معماری سنتی و بومی می توان آن را کامل نمود. چرا که با توجه به آثار معماری سنتی و مستندات تاریخی، این بناها در زمان و مکان خود به خوبی با اهداف رویکرد پایداری مطابقت می کردند. خانه های سنتی تهران تا اواخر دوره قاجار نیز دارای الگوهایی از معماری سنتی ایرانی است که با توجه به پژوهش های تا به حال انجام شده در این زمینه به نظر می رسد که معماری این خانه ها با بعضی از تدابیر معماری پایدار همخوانی دارد. این پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال است که خانه های قاجار تا چه حد با معیارهای معماری پایدار همخوانی دارند. در این راستا در درجه ی اول تدابیر معماری پایدار در خانه های قاجار تهران شناسایی و بررسی شد. پس از آن خط کش و معیاری برای ارزیابی پایداری بوم شناختی مدون گردید و مولفه های پایداری انرژی، پایداری در سایت، پایداری انسانی و پایداری مصالح بررسی شد. در پایان نتایج پژوهش به صورت کیفی در خانه های مورد مطالعه مقایسه گردید. از نتایج پژوهش چنین بر می آید که بناهای مسکونی اواخر قاجار تهران تا حدود زیادی با تدابیر معماری پایدار مطابقت دارند.